Στην αυγή του 21ου αιώνα, η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Η ραγδαία εξάπλωση της Τεχνητής Νοημοσύνης (A.I.) δεν συνιστά απλώς ένα τεχνολογικό άλμα, αλλά σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου πολιτισμικού καθεστώτος. Η A.I. εντάσσεται πλέον όχι απλώς στην καθημερινή παραγωγή ή την επικοινωνία, αλλά στον ίδιο τον μηχανισμό της εξουσίας. Όπως συνέβη με την πυρηνική τεχνολογία στον 20ό αιώνα, η A.I. προσδιορίζει όχι μόνο τις στρατηγικές δυναμικές μεταξύ κρατών, αλλά και τις μορφές εξάρτησης, κυριαρχίας και ηγεμονίας στην παγκόσμια σκηνή.
Σε πολιτικό επίπεδο, η Τεχνητή Νοημοσύνη φέρει ένα παράδοξο. Ενώ υπόσχεται ουδετερότητα, ταχύτητα και αντικειμενικότητα, στην πράξη ενισχύει τις ανισότητες και μετατοπίζει την ισχύ σε εκείνους που ελέγχουν τα δεδομένα και τους αλγορίθμους. Η Shoshana Zuboff, στην ανάλυσή της για τον "καπιταλισμό της επιτήρησης", δείχνει πώς οι μεγάλες πλατφόρμες (Big Tech) έχουν μετατραπεί σε τεχνολογικές υπερδυνάμεις που διαμορφώνουν την ανθρώπινη συμπεριφορά μέσα από την προβλεπτική ανάλυση και τον έλεγχο της πληροφορίας.
Η πολιτική, επομένως, δεν χάνεται. Αλλάζει επίπεδο. Η Wendy Brown προειδοποιεί ότι ο νεοφιλελευθερισμός σε συνεργασία με τις τεχνολογίες διαμορφώνει υποκείμενα που δεν είναι πλέον πολίτες, αλλά μονάδες διαχείρισης ρίσκου, οικονομικής αποτελεσματικότητας και επιτήρησης. Η δημοκρατία αποδυναμώνεται όχι με θεαματική κατάρρευση, αλλά με ήπια αποδιάρθρωση. Οι θεσμοί παραμένουν, αλλά χάνουν το νόημα και την πολιτική τους ενέργεια. Σε αυτό το πλαίσιο, ο David Runciman αναλύει τη φθορά της δημοκρατίας ως λειτουργική κόπωση. Οι δημοκρατίες μοιάζουν να λειτουργούν κανονικά, αλλά στην πραγματικότητα είναι κενές περιεχομένου, καθώς η πραγματική ισχύς έχει μετατοπιστεί σε αδιαφανείς τεχνολογικούς μηχανισμούς και διακρατικά συμφέροντα.
Η A.I. πέρα από την πολιτική, διεισδύει και στον πολιτισμό. Στην εκπαίδευση, υποκαθιστά τον ρόλο του εκπαιδευτικού με προσαρμοστικά προγράμματα μάθησης. Στην τέχνη, δημιουργεί αυτόνομα έργα βασισμένα σε δεδομένα προτιμήσεων. Στην εργασία, προβλέπει και αξιολογεί την παραγωγικότητα. Και στη διακυβέρνηση, σχεδιάζει σενάρια με βάση προβλεπτικά μοντέλα αντί για συλλογική κρίση. Αυτή η εξέλιξη προωθεί μια μορφή "τεχνο-ορθολογικής κυριαρχίας", όπου η αυθεντία δεν προκύπτει από την πολιτική συμμετοχή ή το ήθος, αλλά από την υπολογιστική υπεροχή.
Ωστόσο, όπως έχει δείξει η ιστορία, καμία τεχνολογική δύναμη δεν είναι πολιτικά ουδέτερη. Η A.I. χρησιμοποιείται ήδη σε μορφές νεοαποικιακού ελέγχου. Από την ψηφιακή εποπτεία πληθυσμών στον παγκόσμιο Νότο, μέχρι την εξάρτηση ολόκληρων κρατών από υποδομές και πλατφόρμες που ελέγχονται από εταιρείες των μεγάλων δυνάμεων. Η αποικιοκρατία δεν είναι πια στρατιωτική, αλλά αλγοριθμική.
Η ανθρωπότητα αλλάζει. Η σχέση της με τη γνώση, τη δημιουργικότητα και την αυτονομία μετασχηματίζεται. Η A.I. δεν είναι απλώς εργαλείο, είναι ο καθρέφτης του τρόπου που αναθεωρούμε τι σημαίνει να είμαστε άνθρωποι. Εάν η κρίση, η αμφιβολία και η ηθική ευθύνη ήταν κάποτε τα θεμέλια της ανθρώπινης υποκειμενικότητας, σήμερα φαίνεται να αντικαθίστανται από την ταχύτητα, την αποδοτικότητα και την αλγοριθμική πρόβλεψη.
Η πρόκληση δεν είναι τεχνική. Είναι βαθιά πολιτική και φιλοσοφική. Βρισκόμαστε ενώπιον της ανάγκης να επανεφεύρουμε τον εαυτό μας, όχι μόνο ως τεχνικά ικανά όντα, αλλά ως πολιτικά και ηθικά υποκείμενα ικανά να οραματίζονται, να αντιστέκονται και να δημιουργούν πέρα από τα όρια που θέτουν οι μηχανές.
