Η αναστολή της ηθικής αποτίμησης, είναι η ηθική που αντιτάσσεται στην ανεκρίζωτη τακτική του ανθρώπου να αποτιμά αμέσως και διαρκώς τους πάντες, να αποτιμά πριν και χωρίς να καταλάβει. (Ραμπελαί)
Τί εστί άτομο; Που κατοικεί η ταυτότητά του; Από τί ορίζεται εντέλει ένα εγώ; Από αυτά που κάνει ένα πρόσωπο, από τις πράξεις του; Η πράξη όμως ξεφεύγει από τον αυτουργό της, στρέφεται σχεδόν πάντοτε εναντίον του. Μήπως από την εσωτερική ζωή του, από τις σκέψεις του, από τα κρυμμένα αισθήματά του;
Είναι όμως ικανός ο άνθρωπος να κατανοήσει τον εαυτό του; Οι κρυμμένες σκέψεις του μπορούν να χρησιμεύσουν σαν κλειδί για την ταυτότητά του; Ή όμως ο άνθρωπος ορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο, από τις ιδέες του;
Νομίζουμε ότι δρούμε, νομίζουμε ότι σκεφτόμαστε, μα κάποιος άλλος ή κάποιοι άλλοι σκέφτονται και δρουν μέσα μας: προαιώνιες συνήθειες, αρχέτυπα που καθώς έγιναν μύθοι και πέρασαν από γενιά σε γενιά, έχουν μια απέραντη δύναμη γοητείας και μας τηλεκατευθύνουν μέσα από «το πηγάδι του παρελθόντος».
«Το Εγώ του ανθρώπου είναι άραγε ένα πράγμα ερμητικά κλεισμένο στον εαυτό του και αυστηρά εγκλωβισμένο στα χρονικά και σαρκικά όριά του; Πολλά από τα στοιχεία που το συναποτελούν δεν ανήκουν άραγε στον κόσμο πριν και έξω από αυτό»;
Ακόμα και ο πόνος, αντίδραση φαινομενικά ανεξέλεγκτη, είναι «μίμηση και συνέχεια».
Όσο ειλικρινές και αν είναι το άτομο, είναι απλώς μετενσάρκωση. Όσο ειλικρινές και αν είναι, είναι απλώς μια συνισταμένη υποδείξεων και προσταγών που προέρχονται από το πηγάδι του παρελθόντος. (Τόμας Μαν)
Οι Προδομένες Διαθήκες, Μ. Κούντερα
