Σε έναν κόσμο που μοιάζει να καταρρέει πολιτικά και ηθικά και η πολιτική χάνει το νόημα, η μουσική και η τέχνη, παραμένουν ίσως οι τελευταίοι χώροι αληθινής ελευθερίας. Μέσα στον θόρυβο της παγκόσμιας κρίσης, η μουσική γίνεται φωνή και η τέχνη καταφύγιο.
Ζούμε σε μια εποχή βαθιάς πολιτικής παρακμής και θεσμικής φθοράς. Η δημοκρατία, άλλοτε το ιδεώδες της συλλογικής ελευθερίας, μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τελετουργία δίχως ουσία, ενώ η τεχνολογία, αν και θαύμα του ανθρώπινου νου, έχει μετατραπεί σε εργαλείο αποξένωσης και ελέγχου. Η δημοκρατία λειτουργεί ολοένα και πιο συχνά ως σκηνικό παρά ως ουσία. Η τεχνολογία κυριαρχεί αλλά σπάνια λυτρώνει. Οι παγκόσμιες κρίσεις, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές, πολλαπλασιάζονται με ρυθμούς που ξεπερνούν τη φαντασία. Κι εν μέσω αυτής της γενικευμένης αστάθειας, η σύγχρονη πολιτική μοιάζει ανίκανη να προσφέρει όραμα.
Μέσα σε αυτό το υπαρξιακό κενό, όπου οι παλιές αφηγήσεις έχουν καταρρεύσει και οι νέες δεν έχουν ακόμη γεννηθεί, η μουσική και η τέχνη γενικότερα, παραμένουν οι τελευταίοι πυλώνες νοήματος. Όχι ως διακοσμητικά στοιχεία ή απλές ψυχαγωγικές διαφυγές, αλλά ως ζωντανές εκφράσεις της ανθρώπινης συνείδησης. Είναι το καταφύγιο της ψυχής αλλά και η τελευταία αντίσταση απέναντι στην πολιτική απάθεια.
Εκεί που αποτυγχάνει η πολιτική, συχνά μιλά η τέχνη. Η μουσική, η ζωγραφική, η λογοτεχνία, το θέατρο και ο κινηματογράφος δεν λειτουργούν απλώς ως “παρηγοριά” ή “φυγή”, όπως συχνά υποτιμητικά λέγεται. Είναι πράξεις πολιτιστικής αντίστασης, όχι απαραίτητα κομματικής, αλλά βαθιά υπαρξιακής και ανθρώπινης.
Η μουσική ειδικά, φέρει μέσα της μια ιδιότυπη δύναμη, δεν εξηγεί, δεν αναλύει, δεν επιχειρηματολογεί. Κατορθώνει να συγκινήσει, να αφυπνίσει και να ενώσει. Σε καιρούς κρίσης μπορεί να γίνει συλλογική κραυγή, μυστική καταφυγή ή υπόγειο κύμα που παρασύρει όσα το κατεστημένο προσπαθεί να επιβάλει ως αναπόφευκτα.
Η τέχνη γενικά, δεν υπακούει στα πρότυπα της χρησιμότητας. Ακριβώς γι’ αυτό είναι αναγκαία. Δεν αποδίδει άμεσα “λύσεις”, αλλά προσφέρει κάτι βαθύτερο, ερμηνεία, συγκίνηση, κοινότητα, ταύτιση. Σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι αποξενώνονται, η τέχνη προσφέρει εμπειρία. Σε έναν κόσμο που πνίγεται από δεδομένα, προσφέρει νόημα.
Ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια. Είναι η μνήμη των λαών, η εσωτερική τους φωνή, η ανθεκτικότητα απέναντι στο αόρατο. Η τέχνη δεν σταματά τους πολέμους, αλλά μπορεί να φυλάξει μέσα της το τραύμα και την ελπίδα για κάθαρση. Δεν αλλάζει καθεστώτα, αλλά αλλάζει ανθρώπους. Και αυτοί αργά ή γρήγορα, αλλάζουν τον κόσμο.
Σε αυτή τη μεταβατική φάση της Ιστορίας, όπου βρισκόμαστε μεταξύ ενός κόσμου που τελειώνει και ενός άλλου που δεν έχει ακόμη γεννηθεί, η μουσική και η τέχνη μπορεί να λειτουργήσουν ως γέφυρα. Όχι μόνο μεταξύ εποχών, αλλά και μεταξύ ανθρώπων, μέσα σε ένα κλίμα απομόνωσης, σύγχυσης και φόβου. Δεν υπόσχονται σωτηρία, δεν είναι εδώ για να "φτιάξουν" τον κόσμο. Είναι εδώ για να τον υπενθυμίσουν. Και αυτό είναι το πιο ριζοσπαστικό που μπορεί να κάνει κανείς σήμερα. Ίσως τελικά, σε έναν κόσμο που μοιάζει να έχει ξεχάσει πώς να ονειρεύεται, η μουσική και η τέχνη δεν είναι απλώς παρηγοριά, είναι αντίσταση.
