Ένα βασικό ερώτημα που είχε θέσει ο Ντοστογιέφσκι και αργότερα ο Νίτσε και ο Έσσε.
Μιας προσωπικής ηθικής που να επιτρέπει στον άνθρωπο βαθμούς ηθικής ελευθερίας, ανάλογους με τις ζωτικές δυνατότητες που άνοιξε η τεχνολογία και με την πνευματική απομυθοποίηση που έφερε η επιστήμη. Η παλιά ηθική είναι πολύ στενή για το σύγχρονο άνθρωπο, γιατί τον περιορίζει με μία υπερβολική καταπίεση αδικαιολόγητη για την εποχή μας.
Η βαθιά επιθυμία των έργων του Ντοστογιέφσκι, του Έσσε και του Νίτσε είναι να επιδράσουν στην κοινωνία, με επίκεντρο την επείγουσα και εναγώνια αναζήτηση ενός ανθρώπινου αρχέτυπου που θα στρέψει τα ιδανικά του ανθρώπου προς ένα μέλλον ελεύθερο απ’ αυτή την αστική κουλτούρα, τη βίαιη, εκμεταλλευτική και καταστρεπτική, που ακρωτηριάζει τις πνευματικές αξίες και αποκτηνώνει με υλικές παροχές.
Κάθε οργάνωση της ανθρωπότητας, κάθε κουλτούρα, κάθε πολιτισμός, κάθε σύστημα, στηρίζεται σε μια συμφωνία πάνω στο τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Ο άνθρωπος πρέπει πάντα να καταπιέζει μέσα του, να περικόβει, να απαρνιέται, για να θεωρείται αξιοσέβαστος πολίτης, άξιος για συμβίωση.
Ο άνθρωπος είναι γεμάτος ζούγκλα και πρωτογονισμό, κουβαλάει βάρβαρα ένστικτα, που μόλις ελέγχονται και που τον ωθούν σε έναν κτηνώδη και βίαιο πρωτογονισμό. Όλα αυτά τα επικίνδυνα ένστικτα είναι εδώ, αλλά η κουλτούρα, τα έθιμα και ο πολιτισμός τα συγκαλύπτουν.
Οι άνθρωποι από τα παιδικά τους χρόνια μαθαίνουν να αναγνωρίζουν αυτά τα ένστικτα και να τα αρνούνται, αλλά όλα και καθένα ξεχωριστά βγαίνουν πότε πότε στο φως. Όλα συνεχίζουν να δρουν, κανένα δεν καταστρέφεται, μακροπρόθεσμα σε όλη την αιωνιότητα δεν μεταμορφώνεται ούτε εξευγενίζεται. Κάθε εποχή και κουλτούρα διαλέγει τα ένστικτα που θα απωθήσει και θα τιμωρήσει πιο αυστηρά.
Ο Φρόιντ στο θέμα που τον είχε απασχολήσει τα τελευταία χρόνια που είναι η ‘’δυστυχία του πολιτισμού’’ ανέλυσε την αντίθεση ανάμεσα στα ένστικτα και την κοινωνία φθάνοντας σε ένα απαισιόδοξο αποτέλεσμα: ο πολιτισμός καταπιέζει τον άνθρωπο προκαλώντας του νευρώσεις που αυτός διοχετεύει στη βία, την καταστροφή και το θάνατο, δηλαδή το ένστικτο του θανάτου.
Οι κακές παρορμήσεις και οι πειρασμοί αντιμετωπίζονται με σεβασμό και αγάπη. Μόνο τότε θα σου αποκαλύψουν τη σημασία τους.
Αν μισείς κάποιο πρόσωπο, είναι γιατί μισείς σε αυτό κάτι που είναι μέσα σου.
Ότι δεν είναι μέρος από εμάς, δεν μας ανησυχεί.
Στην ικανότητα συνειδητής αντιμετώπισης των σκοτεινών στοιχείων της προσωπικότητας, βρίσκεται η αρχή του ξεπεράσματος της πνευματικής κρίσης και της πνευματικής ανοικοδόμησης της δυτικής κουλτούρας (Έσσε).
