4/7/23 εκπομπή στην ΕΡΤ 3ο Πρόγραμμα

 

 

4/7/23 εκπομπή στην ΕΡΤ 3^ο Πρόγραμμα 

 

Αναζητώντας την Κυρία με την Στρυχνίνn - Χρίστος Παπαγεωργίου

Ο συνθέτης Χρήστος Αναστασίου παρουσιάζει την σημαντική σύγχρονη συνθετική του κατάθεση, μέσα από τον πλούσιο δημιουργικό του κατάλογο

 

https://www.ertecho.gr/radio/trito/show/anazitontas-tin-kyria-me-ti-stryxnini/ondemand/420816/oanazitontas-tin-kyria-me-ti-stryxnini-me-ton-xristo-papageorgiou-04072023/

Hans Swarowsky (Χανς Σβαρόφσκι) 1899 Βουδαπέστη – 1975 Σάλτσμπουργκ. Αρχιμουσικός

 Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Θεατρικής Τέχνης στη Βιέννη για 30 χρόνια (1946 – 1975).

Η φήμη του ως δασκάλου διεύθυνσης ορχήστρας υπήρξε σχεδόν θρυλική. Εξέχοντες μαθητές του ήταν οι: Ζουμπίν Μέτα (Zubin Mehta), Κλαούντιο Αμπάντο (Claudio Abbado), Μάρις Γιάνσον (Mariss Janson) και ο πρόωρα χαμένος Τζουζέπε Σινόπολι (Giuseppe Sinopoli).

Είχε περιέργεια για τα εκτελεστικά δόγματα του 18^ου αιώνα και ήθελε να μάθει τους κανόνες που όριζαν την κρατούσα πρακτική της εποχής. Τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η χρήση του  tempo rubato (το οποίο σηματοδοτεί ένα είδος ελεύθερης εκτέλεσης που αντιστέκεται σε κάθε αυστηρή τήρηση του τέμπο), στο τραγούδι και τον αυτοσχεδιασμό.

Πραγματοποίησε αυτή τη σύλληψη αυτοσχεδιαστικής πρακτικής σε δύο εντυπωσιακές ηχογραφήσεις κοντσέρτων του Mozart με σολίστα τον Φρίντριχ Γκούλντα (Friedrich Gulda) και την Ορχήστρα Λαϊκής Όπερας. Υπάρχει και ηχογράφηση που έκαναν ο Κλαούντιο Αμπάντο και ο Ρούντολφ Σέρκιν (Rudolf Serkin) με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου.

 

Ο Σβαρόφσκι έτρεφε έντονη αντιπάθεια για τους μαέστρους «αστέρες». Στη μεταθανάτια εκδοθείσα πραγματεία του Wahrung der Gestalt (Προστασία της Μορφής) αναφέρει:

Ο αστέρας αναπαράγει τη μουσική με τέτοιον τρόπο που μπορεί κανείς, μόνο να δει και όχι να ακούσει τη μουσική. Ακόμη κι αν παίζουμε έναν δίσκο, το λατρευτό του πρόσωπο μας κοιτάζει, τουλάχιστον από το εξώφυλλο. Η μουσική δεν είναι πια αυτό που συνέθεσε ο Μπραμς, αλλά αυτό που ΧΥ παίζει, τραγουδά ή διευθύνει.

 

Δεν είδε ποτέ τον εαυτό του ως βιρτουόζο της μπαγκέτας, αλλά ως «υπηρέτη του έργου». Η εισαγωγή του στο Wahrung der Gestalt περιέχει την εκπληκτική δήλωση: «Ως μη-δημιουργός αποφάσισα να είμαι, όχι ανα-δημιουργός, αλλά υπηρέτης του δημιουργού».

Προσπαθούσε να μεταδώσει το σωστό αίσθημα για το ύφος του κάθε συνθέτη και των έργων του. Το ύφος δεν σήμαινε κάτι που απλώς ο ίδιος δεν μπορούσε να προσδιορίσει τεχνικά, αλλά μάλλον κάτι το πνευματικό. Αγαπούσε τις αναλύσεις, την ιστορία της τέχνης και αρεσκόταν να μιλά για Kunstwollen (βούληση για τέχνη), όρο που εφεύρε ο Βιεννέζος κριτικός Μαξ Ντβόρακ (Max Dvorak).

 

Συχνά περιέπαιζε τις ρομαντικές ερμηνείες π.χ. του Φούρτβενγκλερ ή του Κάραγιαν. Πολύ πριν τον Χάρνονκουρτ (Harnoncourt), ορκιζόταν στη Werktreue, την πίστη στο έργο. Κατ΄αυτόν, οι παρτιτούρες των μεγάλων συνθετών περιείχαν όλα τα στοιχεία που χρειάζονταν για την ορθή ερμηνεία. Πίστευε ότι το κύριο καθήκον του μαέστρου ήταν να ακολουθεί αυτούς τους προσδιορισμούς με τη μέγιστη σχολαστικότητα. Αναφερόταν επίσης για τη φροντίδα και την ακρίβεια με την οποία ο Γκούσταβ Μάλερ σχεδίαζε τις παρτιτούρες του. Ο Μάλερ όμως, δεν θα συμφωνούσε πάντα με τον Σβαρόφσκι, καθώς έλεγε ότι το καλύτερο τμήμα της μουσικής δεν εμφανίζεται στις νότες.

 

Πρωταρχικής σημασίας για τον Σβαρόφσκι ήταν η επιλογή του τέμπο. «Το τέμπο είναι εκ των ων ουκ άνευ συνθήκη της φόρμας και στοιχείο απόλυτης πνευματικότητας που προηγείται της κάθε εκτέλεσης του έργου». Του άρεσε ιδιαίτερα να μιλά για τη δομή μάλλον, παρά για την έκφραση. Ήταν της άποψης ότι, σε μια σωστή ερμηνεία η σωστή έκφραση θα προκύψει από μόνη της.

Ως μουσικός και διανοούμενος ήταν τόσο μοναδικός που δύσκολα κατατάσσεται σε κάποια κατηγορία. Υπήρξε πρωτοπόρος της λεγόμενης «ιστορικής» εκτελεστικής πρακτικής που εφαρμόστηκε αργότερα.

 

Από το βιβλίο «Πάθος για Μουσική», Κωνσταντίνος Φλώρος

Christos Sp. Anastassiou, ''Elampsi'' Op. 126 for solo Violin (2022)

Η εποχή της οργής

 Ο καιρός των δολοφόνων θα έρθει, προφήτευε ο Ρεμπώ. Ο φονιάς, ο δολοφόνος είναι το ομολογημένο ή ανομολόγητο ιδανικό για πολλούς από μας. Έχουν λεχθεί τόσα και έχει τόσο δικαιολογηθεί η βία, ώστε να τη τώρα πανίσχυρη, ανίκητη.

 Έχει κατακριθεί πολλές φορές η καταπιεστική βία, η βία της εξουσίας, πιθανώς αποκρουστική, είναι όμως η πιο γλυκιά.

 

Δεν μπορώ πλέον να διαβάσω εφημερίδες, δεν μπορώ πλέον να ακούσω ειδήσεις, όλα αυτά με γεμίζουν φρίκη. Αλλά είμαστε είδωλα: μένω έκπληκτος όταν αντιλαμβάνομαι πόσο πολύ με τραβούν οι ταινίες βίας.

 

Σίγουρα υπάρχει μέσα μου, όπως και μέσα στον καθένα μας, ο φόβος και η αγάπη του τρόμου. Ίσως μέσα μου υπερισχύει η απέχθεια για τη βία, η απέχθεια για το έγκλημα.

 

Γιατί αλληλοσκοτώνονται οι άνθρωποι;

 

Ο άνθρωπος που σκοτώνει τον άλλο είναι σαν να σκοτώνει τον ίδιο τον εαυτό του. Ο θρίαμβος της βίας είναι θρίαμβος της αυτοκαταστροφής.

 

 Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να υποφέρει πλέον να υποφέρει τον εαυτό της.

 

Ιονέσκο, Η ελεγεία ενός παράλογου κόσμου

Ευγένιος Ιονέσκο, ο "Ρινόκερος"

  Αναμφισβήτητα, είναι έργο αντιναζιστικό. Κυρίως όμως, είναι ένα έργο που αντιτίθεται σε κάθε μαζική υστερία, σε κάθε επιδημία που κρύβεται κάτω από την καλύπτρα της λογικής και των ιδεών, αλλά που δεν παύει να είναι κοινωνική αρρώστια, της οποίας οι ιδεολογίες, στην πραγματικότητα, είναι το "άλλοθι". 

Αν διαπιστώσουμε ότι η ιστορία παραλογίζεται, αν η παραπληροφόρηση της κάθε προπαγάνδας υπάρχει για να καλύπτει τις αντιφάσεις ανάμεσα στα γεγονότα και τις ιδεολογίες που υποστηρίζει, αν καταφέρουμε να ρίξουμε ένα καθάριο βλέμμα στην επικαιρότητα, αυτό φτάνει για να μας εμποδίσει να υποκύψουμε στην παράλογη "λογική" και στα ψέματα που μας σερβίρουν, για να γλιτώσουμε από κάθε ίλιγγο. 

Οι οπαδοί διαφόρων δογματισμών, κατηγόρησαν το συγγραφέα του "Ρινόκερου" ότι πήρε μιαν "αντιδιανοουμενίστικη" θέση και διέλεξε για ήρωά του έναν άνθρωπο μάλλον απλό. 

Θεώρησα όμως σωστό να μην παρουσιάσω ένα ιδεολογικό σύστημα, για να το αντιπαρατάξω σε άλλα τρέχοντα ιδεολογικά συστήματα. Σκέφτηκα, απλούστατα, πως αυτό που έπρεπε ν' αποδείξω ήταν η μηδαμινότητα κάθε τρομερού συστήματος. Συστήματα που μας καθοδηγούν, παρασύρουν τους ανθρώπους, τους αποκτηνώνουν κι ύστερα τους καταντάνε σκλάβους. 

 Σίγουρα κάποιος καταλαβαίνει πως τα λόγια του Ζαν, του Μποτάρ και του Ντιντάρ δεν είναι παρά "φόρμουλες-κλειδιά". Τα συνθήματα που εξαπολύουν τα διάφορα δόγματα και που κρύβουν κάτω από το προσωπείο της αντικειμενικής ψυχρότητας την πιο παράλογη και άγρια παρόρμηση.

 Ο "Ρινόκερος" λοιπόν, είναι μια προσπάθεια για να διαλυθούν αυτές οι μεταφυσικές ψυχώσεις.

Τί εστί άτομο;

 Η αναστολή της ηθικής αποτίμησης, είναι η ηθική που αντιτάσσεται στην ανεκρίζωτη τακτική του ανθρώπου να αποτιμά αμέσως και διαρκώς τους πάντες, να αποτιμά πριν και χωρίς να καταλάβει. (Ραμπελαί)

 Τί εστί άτομο; Που κατοικεί η ταυτότητά του; Από τί ορίζεται εντέλει ένα εγώ; Από αυτά που κάνει ένα πρόσωπο, από τις πράξεις του; Η πράξη όμως ξεφεύγει από τον αυτουργό της, στρέφεται σχεδόν πάντοτε εναντίον του. Μήπως από την εσωτερική ζωή του, από τις  σκέψεις του, από τα κρυμμένα αισθήματά του; Είναι όμως ικανός ο άνθρωπος να κατανοήσει τον εαυτό του; Οι κρυμμένες σκέψεις του μπορούν να χρησιμεύσουν σαν κλειδί για την ταυτότητά του; Ή όμως ο άνθρωπος ορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο, από τις ιδέες του;

Νομίζουμε ότι δρούμε, νομίζουμε ότι σκεφτόμαστε, μα κάποιος άλλος ή κάποιοι άλλοι σκέφτονται και δρουν μέσα μας: προαιώνιες συνήθειες, αρχέτυπα που καθώς έγιναν μύθοι και πέρασαν από γενιά σε γενιά, έχουν μια απέραντη δύναμη γοητείας και μας τηλεκατευθύνουν μέσα από «το πηγάδι του παρελθόντος».

«Το Εγώ του ανθρώπου είναι άραγε ένα πράγμα ερμητικά κλεισμένο στον εαυτό του και αυστηρά εγκλωβισμένο στα χρονικά και σαρκικά όριά του; Πολλά από τα στοιχεία που το συναποτελούν δεν ανήκουν άραγε στον κόσμο πριν και έξω από αυτό»;

Ακόμα και ο πόνος, αντίδραση φαινομενικά ανεξέλεγκτη, είναι «μίμηση και συνέχεια».

 

Οι Προδομένες Διαθήκες, Μ. Κούντερα

Λουτράκι, Αύγουστος 2023

 

A Memorable Fancy Op 144, for W. W. Quintet, 2023 (excerpt). Demo created with Sibelius Ultimate

A Memorable Fancy Op 144, for W. W. Quintet, 2023 (excerpt) This is a computer generated demo, created with Sibelius Ultimate.

 

Σκιώδεις εταιρείες δεδομένων

 

Σε καθημερινή βάση κάποιος που επιχειρεί να ψάξει στο διαδίκτυο, θα ζαλιστεί από αυτά που θα ανακαλύψει: έναν αραχνοΰφαντο ιστό σχέσεων και δικτύων εξουσίας, με κηδεμόνες και συμμαχίες που διασχίζουν τον Ατλαντικό, εγκολπώνονται εταιρείες δεδομένων, δεξαμενές σκέψης και μιντιακούς οργανισμούς.

 

Περίπλοκες επιχειρησιακές δομές με αδιαφανείς αρμοδιότητες και εξωχώρια κεφάλαια, τα οποία περνούν μέσα από το μαύρο κουτί των αλγόριθμων που ανήκουν στις μονοπωλιακές τεχνολογικές πλατφόρμες. Δεν είναι καθόλου συμπτωματική ούτε η εντυπωσιακή περιπλοκότητα, ούτε και ο γεωγραφικός διασκορπισμός.

 

Η σύγχυση είναι η καλύτερη φίλη του τσαρλατάνου και ο θόρυβος ο καλύτερος αρωγός του. Η φλυαρία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ο βολικός μανδύας του σκοταδιού.

 

Κάρολ Κάντουαλαντρ, Βρετανίδα δημοσιογράφος, Daily Telegraph